Handig met hout. Dat kun je Michel Ruigrok Van de Werve wel noemen. Aan de Nieuwebildtdijk boven Nij Altoenae maakt hij al vijf jaar houten voorwerpen zoals urnen en grafmonumenten. “Ze zijn uniek en composteerbaar.”
Wie van Nij Altoenae naar Zwarte Haan fietst kan het niet ontgaan: het gele bordje houten urnen. Het wijst naar Waddenwood een meter of vijftig naar rechts, waar Michel Ruigrok Van De Werve houten voorwerpen maakt, vooral urnen en grafmonumenten. Wie dichterbij komt, ziet ze in het winkeltje opgesteld, als de blik niet afdwaalt naar de twee ezels die op het erf rondlopen. “Mijn vrouw Chili had een eenzame ezel zien staan in een weiland bij Stiens. Elf maanden nadat ik haar had gekocht kreeg ze een kleintje. Nu hebben we er dus twee.”
Het winkeltje met urnen en andere houten voorwerpen is open als ze thuis zijn, vertelt Michel, die hier negen jaar geleden met zijn vrouw vanuit Amsterdam kwam wonen. “We zochten eerst iets in Noord-Holland, toen over de Afsluitdijk. Zo kwamen we hier. Ik weet nog heel goed dat we vanuit Nij Altoenae kwamen aanrijden: we wisten gelijk: Dit is het. De rust en ruimte is geweldig.”
Van hobby werk maken
Michel maakt de urnen en grafmonumenten in de werkplaats achter het huis, waar een houten draaibank en ander gereedschap staat. Hier was hij vijf jaar geleden ook bezig met het maken van een houten schaal, toen hij ineens besefte: ik moet van mijn hobby mijn werk maken. “Ik had geen werk en wist dat het hier niet zo eenvoudig is om boven de 50 aan de bak te komen. Zo begon het.”
Ondertussen heeft Michel wel ander werk gevonden, als timmerman bij Ecohûs uit Tjerkwerd, die ecologische en energiezuinige prefab woningen bouwt. “Ik heb het vak van mijn vader geleerd. Tussen m’n twintigste en dertigste heb ik in zijn timmerbedrijf gewerkt. Zijn vader was timmerman, zijn grootvader ook.” En Michels oudste dochter van 20, die in Amsterdam woont, volgt een opleiding op het gebied van design en hout. “Je kunt dus wel stellen dat houtbewerking in de genen zit. Ik ben benieuwd of de jongsten, nu zeven en vijf, het ook in zich hebben.”
In de weekenden en avonden maakt Michel de urnen en staat hij op markten. “Mensen lopen van de viskraam naar de schoenenkraam en staan dan ineens bij mij over heel persoonlijke dingen zoals een overlijden te vertellen. Het zijn vaak bijzondere gesprekken.”
Houtsoorten uit omgeving
Vaak vertelt natuurliefhebber Michel dan ook over de voordelen van houten urnen en grafmonumenten. “Voor een marmeren steen moet eerst de bergen het ontgelden. Vervolgens laat je het hier naartoe rijden, ook niet erg goed voor het milieu. Na twintig jaar wordt een graf geruimd en wordt de steen verpulverd en bij het asfalteren gebruikt.”
De houtsoorten die Michel gebruikt haalt hij uit de directe omgeving. Het is dus geen tropisch hardhout en het komt niet van productiebossen. “Ik werk graag met aparte soorten zoals kersen, appel, peer of rododendron”, wijst hij naar de in vakken opgestapelde blokken buiten. “Als iemand van een boom af wil, dan maken we een deal: ik zaag en ruim alles op.” Van de dunnere stammen maakt Michel kleine urnen, voor huisdieren bijvoorbeeld. Een kleine urn is ook geschikt als de familie de as wil verdelen. Het resthout gebruikt hij voor de eigen houtkachel.
Composteerbaar
Een houten monument of urn is composteerbaar. “We zijn hier met 17 miljoen en nemen al zó veel van de natuur. En wat doet de familie na een paar generaties met een porseleinen of glazen urn? Met een houten urn geef je alles uiteindelijk ook weer terug aan de natuur. Dan is de cirkel rond.” Binnenkort gaat Michel ook grafkisten maken. “De bestaande kisten zijn meestal heel glad afgewerkt, terwijl juist het robuuste en pure van hout mooi naar voren komt als je het onbewerkt laat.” In de grafmonumenten, bijvoorbeeld in de traditionele zerkvorm, freest Michel letters en eventueel figuren. Deze zijn ook heel geschikt op voor begrafenis op een natuurbegraafplaats. De belangstelling voor natuurlijke materialen bij crematies en begrafenissen neemt volgens Michel een klein beetje toe. “Maar alleen bij mensen die al bewust in het leven staan.”
Niet perfect
Inmiddels heeft Michel honderden urnen gemaakt. Soms in opdracht, of van een blok hout dat mensen meebrengen, maar meestal naar eigen inzicht en ontwerp. Een aantal is te zien in vitrines van crematoria. Hij zet een blok hout in de draaibank en laat zien hoe het werk. “Eerst maak je het blok rond.” Het hol maken met een metalen priem is het moeilijkst en kost het meeste tijd. “Soms breekt het hout, dan is het verloren. Soms komt er een scheur in. Dan maak ik dat met touw vast, het geeft een heel mooi effect. Het weerspiegelt daarbij de mens: de schoonheid zit ook in het het niet-perfecte.”
Zeven mensen uit Brabant
Elke urn die Michel verkoopt is met de handen gemaakt van materiaal uit de natuur en heeft voor de koper een emotionele lading. “Dat blijft bijzonder. Laatst had ik een vrouw uit Brabant aan de telefoon. Ze wilde een urn van mij voor de as van haar overleden man. Mogen mijn zoons ook mee, vroeg ze. En hun aanhang? Uiteindelijk kwamen ze hier met zeven mensen om een geschikte urn te kiezen.”
Foto: Jan Bonefaas